​ទំនាក់ទំនង​ខ្មែរ​ជាមួយ​ចក្រភព​ហ្គ្រិ​ច​កូ​-​រ៉ូ​ម៉ាំង​តាមរយៈ​របកគំហើញ​ខាង​ផ្នែក​បុរាណវិទ្យា

ទោះបីជា​យើង​ពុំមាន​ឯកសារ​ណាមួយ មក​បញ្ជាក់​អំពី​វត្តមាន​របស់​ជនជាតិ​រ៉ូ​ម៉ាំង​និង​ក្រិច​បុរាណ នៅក្នុង​ចក្រភព​នគរ​ភ្នំ​ក៏​មែនពិត ក៏​ប៉ុ​នែ​ស្លាកស្នាម​វប្បធម៌​ដ៏​សន្ធឹកសន្ធាប់ បង្ហាញ​បញ្ជាក់ថា សម្ព័ន្ធភាព​នេះ​ត្រូវបាន​ធ្វើឡើង នៅ​រវាង​ស​.​វ​ទី​២ មុន​គ្រិស្តសករាជ ហើយ​ត្រូវបាន​បន្ត​រហូតដល់ ដើម​ស​.​វ​ទី​១ ឬ​ទី​៣ នៃ​គ្រិស្តសករាជ ។ 

   ​ចំណាស់​នៃ​ពាណិជ្ជកម្ម​អន្តរជាតិ​នេះ អាច​បញ្ជាក់​តាមរយៈ​គ្រឿងអលង្ការ  ធ្វើ​អំពី​មាស ប្រាក់​និង​កែវ រួមទាំង​កាក់ អង្កាំ ត្បូង ថ្ម និង​របស់​ប្រើប្រាស់​មួយចំនួនទៀត​ដូចជា ចង្កៀង ស្លាបព្រា ដែលមាន​លក្ខណៈ​ជា​សិល្បៈ​រ៉ូ​ម៉ាំង ឬ​ក្រិច​-​រ៉ូ​ម៉ាំង យ៉ាង​ជាក់ច្បាស់ ។​
​    ​យោងទៅតាម​សិលា​ចារិក​នៃ​កាក់ ឬក៏​រូបចម្លាក់​តំណាង​ឲ្យ​ស្តេច​រ៉ូ​ម៉ាំង នៅលើ​កាក់​នៅក្នុង​ស្ថានីយ​មួយចំនួន​ដូច​នៅ​អូរ​កែវ​, អង្គរបុរី​, អ៊ូ​ថង (​ខេត្ត​សុផាន់​បុរី​) និង​ពងទឹក នៅក្នុង​ខេត្ត​កញ្ជ​នៈ​បុរី ប្រទេស​សៀម​សព្វថ្ងៃ អតីត​ទឹកដី​ខ្មែរ យើង​ដឹងថា បុរាណវត្ថុ​ទាំងនោះ ត្រូវបាន​ផលិតឡើង នៅ​រវាង ស​.​វ​ទី​២ មុន​គ្រិស្តសករាជ និង​ស​.​វ​ទី​២-៣ នៃ​គ​.​ស មកម្ល៉េះ ។ នេះ​ជា​ទិន្នន័យ​មួយ​យ៉ាងសំខាន់ ដែល​គេ​ត្រូវ​កត់ត្រា ។​
​    ​គួរបញ្ជាក់​ឡើងវិញ​ដែរ​ថា ទម្រង់កា​ក់មាន​លក្ខណៈ​ស្រដៀង​នឹង​សិល្បៈ​ក្រិច នៅក្នុង​ទីក្រុង​បាក​ទ្រី​យ៉ាង (Bactriane)  អនុញ្ញាត​ឲ្យ​យើង​សន្និដ្ឋាន​បែបនេះ ។ ចំពោះ​អង្កាំ​រ៉ូ​ម៉ាំង​វិញ ដែល​ត្រូវបាន​ចែកចាយ ពាសពេញ​ចក្រភព​នគ​រ​ភ្នំ ឬ​ហ្វូណន តាមរយៈ​ផ្លូវ​មនោគមន៍​ខ្វាត់ខ្វែង​នា​សម័យបុរាណ​នោះ ក៏​ស្ថិតនៅក្នុង​កាលបរិច្ឆេទ​នេះដែរ ឬ​ក្រោយនេះ​បន្តិច រហូតដល់ ស​.​វ​ទី​៦-៧ ។ 
​    ​និយាយ​ជារួម យើង​អាច​ចាត់ទុកថា ទំនាក់ទំនង​ផ្នែក​ពាណិជ្ជ​កម្មនេះ អាចមាន​ការចាប់ផ្តើម​នៅក្នុង​សតវត្សរ៍​ទី​២ មុន​គ្រិស្តសករាជ ហើយ​ត្រូវបាន​បន្តវេន​រហូតដល់​សម័យ​ក្រោយៗ​មកទៀត ថ្វីត្បិតតែ​កំណត់ហេតុ​ចិន មិនបាន​ពិពណ៌នា​ក៏ដោយ ។​
​    ​ការរីកចម្រើន​ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច តម្រូវ​ឲ្យ​ប្រជាជន​យើង ជាពិសេស​ពួក​អភិជន ឬ​អ្នកមាន​ទ្រព្យសម្បត្តិ​ច្រើន នៅក្នុង​ទីក្រុង​ធំៗ នៃ​ចក្រភព​ភ្នំ ដែលជា​មជ្ឈមណ្ឌល​វប្បធម៌​ចម្រុះ ជ្រើសរើស​របរ​ប្រើប្រាស់ គ្រឿង​តុបតែង​មានតម្លៃ​លម្អ មកពី​ប្រទេសក្រៅ ។ 

​នេះ​ក៏​ជា​ការណ៍​ធ្វើ​ឲ្យ​ខឿនវប្បធម៌​នា​សម័យ​បុ​រេ​អង្គរ នៃ​នគរ​ភ្នំ​មាន​ភាព​សម្បូរបែប និង​រុងរឿង​ដូច​មាន​ភស្តុតាង ដែល​យើង​បានលើកឡើង​ជា​ឧទាហរណ៍​យ៉ាង​ប្រត្យក្ស ដូចជា​អង្កាំ​, កែវ​, ចិញ្ចៀន​ធ្វើ​អំពី​មាស​, ប្រាក់ សំរឹទ្ធ ត្បូង បន្តោង​ខ្សែក ។​ល​។ 
​    ​រួម​សេចក្តី​មក ខុសពី​ទស្សនៈ​របស់​អ្នកនិពន្ធ​ខ្លះ​ដែលថា គ្រា​បឋម​នៃ​សម័យ​វប្បធម៌​បុ​រេ​អង្គរ ​ឬ​សម័យ​នគរ​ភ្នំ​ដែលជា​រដ្ឋ​ខ្មែរ​ដំបូងបង្អស់​នោះ គឺជា​រដ្ឋ​មួយ​ដែល​ត្រូវបាន​គេ​ស្គាល់​តិចតួច​ណាស់ ។ របកគំហើញ​ខាង​បុរាណវិទ្យា ស​ឲ្យ​ឃើញថា រដ្ឋ​នេះ ដែល​ត្រូវបាន​បង្កើតឡើង​នា​ដើម ស​.​វ​ទី​១ នៃ​គ​.​ស ធ្លាប់មាន​ទំនាក់ទំនង ជា​លក្ខណៈ​អន្តរជាតិ ។ រដ្ឋ​នេះ​កើតឡើង​តាមរយៈ​ឥណ្ឌូ​រូបនីយកម្ម​ក៏​មែនពិត ក៏ប៉ុន្តែ​ទន្ទឹមនឹងនេះ ធ្លាប់មាន​ទំនាក់ទំនង​សេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ​និង​វប្បធម៌​ជាមួយ​ប្រទេស​ដទៃៗ​ឯទៀត រួមមាន ប្រទេស​ចិន និង​ចក្រភព​រ៉ូ​ម៉ាំង​ចាប់​តាំងពីដើម ស​.​វ​ទី​១ និង​ទី​២ នៃ​គ​.​ស មកម្ល៉េះ ។ គឺ​ក្នុង​បរិបទ​នេះហើយ ដែល​បុរាណវត្ថុ​បែប​ក្រិច​កូ​-​រ៉ូ​ម៉ាំង​មួយចំនួន ត្រូវបាន​ជួបប្រទះ​ក្នុង​អតីត​បង្គោល​សីមា​នៃ​រដ្ឋ​ខ្មែរ​ដំបូង​ខាងលើនេះ រួមមាន​ប្រទេស​ថៃ​និង​មួយ​ភាគ​នៃ​ជ្រោយ​មល​យូ វៀតណាម​ខាងត្បូង និង​កម្ពុជា​បច្ចុប្បន្ន ៕ - See more at: http://www.cen.com.kh/culture/detail_culturehistory/MWNlMWIwNzRlNGZ#sthash.z518C8xR.dpuf